Zie de mens

‘Als kind maakte ik ernstige dingen mee. Wat ik daarna deed, zegt iets over de identiteit die ik nodig had om te bestaan. Maar dat is niet wie ik ben.’

De voormalig gedetineerde op het podium maakt indruk. Hij vertelt wars van elke franje. Over de hulp die zijn leven redde. Over die ene mens die in hem geloofde. Hoe zijn wond genas en zijn grootste kracht werd. Hij vraagt ons – het publiek – maar één ding: Zie de mens.
Of hoe een slachtoffer dader werd, maar bovenal mens bleef.
Nog maar elf uur ’s ochtends en al zakdoeken-tijd.

Een week later studeer ik af aan de School voor Systemisch Bewustzijn. Gedaan met dagen in versleten jogging en ongewassen haar, tussen stapels boeken en notities.

Mijn lief – alias de salonfilosoof – zou de verdediging van mijn eindwerk filmen, het orgelpunt van twee jaar zwoegen.
Hij komt op de verkeerde stoel terecht, vergeet op het knopje te duwen, zet het toestel alsnog aan en houdt het scheef. Het verslag van dé mijlpaal is een filmpje van iemands achterhoofd, met in de verte iets dat op mijn stem lijkt.
Gelukkig maar, want op het podium verbijt ik de tranen.

Het eindwerk zelf begint in augustus 1914, bij mijn grootvader Maurice Vander Laenen, oud-strijder in de Groote Oorlog.
Het eindigt 110 jaar later, in mei 2024, aan de Menenpoort in Ieper.

Wie mijn grootvader – en wie na hem kwam – geworden is, is voorgoed verbonden met de loopgraven van die Groote Oorlog.
Mijn papa zorgde voor de laatste paragraaf van het afstudeerproject.
‘Moest mijn vader weten dat je hiermee bezig bent, dan zou hij huilen van ontroering.’
‘Waarom?’, papa?
‘Erkenning, dat is toch wat elke mens wil.’
Dat het project ook een knieval is voor hem, mama en Freya, zal hij later lezen. Of misschien weet hij het al lang.

Daarmee heb ik de eerste 365 dagen zonder zus overleefd. Zij blijft eeuwig vijftig en alle leeftijden daarvoor. Wij – mijn ouders en ik – hebben elke zondag op haar leven geklonken. Ons bijwijlen als drenkelingen aan elkaar vastgeklampt.
365 dagen later ben ik voor altijd in goed gezelschap. Ze kijkt rustig over mijn schouder en helpt bij ingewikkelde vraagstukken. Ze zorgt er zelfs voor dat een voormalig gedetineerde een podium krijgt.

Want niets bestaat dat niet iets anders aanraakt.

I.M. Freya – voor altijd de liefste

P.S. Niets bestaat… komt uit Bezonken Rood van Jeroen Brouwers

P.P.S. Dank aan Joris, Neil, Louis & Tom, de UGent en de fantastische Villa Voortman-band voor de dag ‘Meer dan ooit: doe het samen met mensen met ervaring’, ter ere van het werk van Freya.